دِرَفشِ کاویانی پرچم اسطوره‌ای و تاریخیِ ایران از پادشاهی پیشدادی، پادشاهی کیانی تا پایان پادشاهی ساسانی بود که بنا به روایت فردوسی در شاهنامه، این درفش با خیزش کاوه آهنگر دربرابر ضحاک و آغاز پادشاهی فریدون پدید آمد. کاوه پیش‌بند چرمی آهنگری‌اش را بر نیزه‌ای چوبی استوار کرد و مردم را گرد خود جمع کرد تا دربرابر ضحاک بشورند. پس از پیروزی این قیام، و به پادشاهی رسیدن فریدون، او این درفش را گرامی داشت و جواهراتی به آن افزود. به گفتهٔ منابع، این درفش ابعادی حدود ۵ متر در ۷٫۵ متر داشته و جنس آن از پوست پلنگ یا شیر بوده‌است.
برخی از پژوهشگران عقیده دارند این پرچم در دوره‌های تاریخی ایران همچون شاهنشاهی هخامنشی و اشکانی نیز پرچم ملی ایران بوده‌است. با این حال، منابع پذیرفته‌شده‌ای در دسترس است که نشان می‌دهد این درفش در شاهنشاهی ساسانی پرچم رسمی ساسانیان بوده و از آن در جنگ‌ها نیز استفاده می‌شد. درفش کاویانی در تاریخ ایران بارها نماد آزادی‌خواهی بوده و از آن در متون تاریخی نام برده شده‌است. درفش کاویانی را همهٔ پادشاهان ایران گرامی می‌داشتند و به باور ایرانیان، این درفشِ فرخنده مایهٔ پیروزی در جنگ‌ها به‌شمار می‌رفت. اشارهٔ کنایه‌آمیز ناصر خسرو به «خجسته علم کاویان» و نیز خاقانی این باور را نشان می‌دهد. به سبب همین ویژگی‌ها، پادشاهان ایرانی گوهرهایی گرانبها بر آن آویخته بودند. به گفتهٔ شاهنامه، هنگام جمع‌آوری ارتش، پنج موبد درفش کاویانی را از انبار بیرون می‌آوردند و همراه شاه یا فرماندهِ ارتش به جنگ می‌بردند. در دوران مدرن نیز این درفش نقشی نمادین در جنبش‌های سیاسی و اجتماعی داشت و در ملی‌گرایی نوین ایران توأمان دارای نقشی عقیدتی، فرهنگی و روشنفکری بوده و نماد میهن‌پرستان به‌شمار رفته‌است.
